انسداد و مسدود شدن مجاری شیر در مادران

ایج‌ترین دلیل برای پمپ کردن یا دوشیدن شیر مادر، ذخیرۀ آن برای زمانی است که در کنار کودک حضور ندارید. در چنین زمان‌هایی هم نوزادتان باید شیر بخورد و هم سطح تولید شیر در بدن مادر حفظ شود که دوشیدن شیر یک راه ممکن و چاره‌ساز برای این منظور است. به عنوان مثال اگر در حال بازگشت به کار خود هستید و به دنبال راهی برای شیردهی به کودک در زمان‌های کاری می‌گردید، پمپ کردن و دوشیدن شیر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. در این مطلب می‌توانید با دیگر دلایل مادران برای دوشیدن شیر، دوشیدن شیر با دست، همچنین دوشیدن شیر با شیردوش دستی و برقی، شرایط و چگونگی ذخیرۀ شیر مادر، مدت زمان مناسب برای مصرف شیر مادر پس از ذخیرۀ آن و مشکلات رایج در دوشیدن شیر مادر و راه‌حل‌های آن آشنا شوید.

دلایل دوشیدن شیر مادر

یکی از دلایل معمول دوشیدن یا پمپ کردن شیر مادر این است که لازم نیست شما حتماً تمام ساعت‌های روز را برای تغذیۀ نوزاد در خانه باشید. همسرتان یا یکی از نزدیکان مورد اعتماد شما می‌تواند کودک را با شیشه‌شیر پرشده شیردوش یونی مام شما تغذیه کند. البته خیلی بهتر است اگر شیرتان با یک فنجان کوچک به کودک داده شود. همچنین مشارکت پدر در تغذیۀ نوزاد به او کمک می‌کند تا با کودک انس بگیرد. برخی از دلایلی که مادران به واسطۀ آنها شیر سینۀ خود را می‌دوشند شامل موارد زیر است:

• برای تحریک تولید شیر و افزایش میزان شیر
• برای تغذیۀ نوزاد با احتیاجات خاص
• در صورت التهاب پستان یا ماستیت‌
• به دلیل دردناکی نوک سینه‌ها
• برای از بین بردن درد و فشار در پستان‌های دچار احتباس
• در صورت دستور توقف موقتی شیردهی توسط پزشک
• در صورت مصرف داروهای خطرساز هنگام شیردهی توسط مادر برای درمانی خاص
• به دلیل بستری شدن مادر در بیمارستان و نبود امکان شیردهی
• بازگشت مادر شاغل به محل کار

دلایل مسدود شدن مجاری شیر

مسدود شدن کانال‌های شیر زمانی اتفاق می‌افتد که سینه‌های شما به صورت منظم و به طور کامل از شیر خالی نشود. برخی موقعیت‌های متداول که ممکن است منجر به این مشکل شود عبارت است از:

• اگر کودک شما به دلیلی در تغذیه مشکل دارد، مثلاً چفت کردن سینه در دهانش نادرست باشد یا به دفعات کافی تغذیه نشود.
• برای دوشیدن یا پمپ کردن شیر از شیردوش مدلا استفاده کنید که به اندازۀ کافی قوی نیست.
• اگر شما به طور ناگهانی نوزاد خود را از شیر گرفته باشید.
• یک مجرای شیر می‌تواند توسط یک سوتین تنگ، روی شکم خوابیدن یا توسط انگشت‌ها تحت فشار قرار بگیرد و آسیب ببیند.
• وجود یک بیماری ممکن است باعث شود که شما به اندازۀ معمول شیردهی نکنید یا شیر خود را به قدر کافی ندوشید.
• وقتی شما دچار استرس هستید، تولید اکسی‌توسین ممکن است در بدن کاهش یابد و ترشح شیر کم شود.
• یک عمل جراحی مانند بیوپسی یا بافت‌برداری از سینه ممکن است باعث مسدود شدن یک مجرای شیر شود.

برای کمک به پیشگیری از مسدود شدن مجاری شیر، از فاصله افتادن زیاد بین دو وعدۀ شیردهی به نوزاد جلوگیری کنید و مطمئن شوید که سوتین شیردهی شما کاملاً اندازه است و زیر آن سیم یا فنری ندارد، زیرا سیم زیر کاسۀ سوتین می‌تواند باعث فشرده شدن مجاری شیر شود.

علائم مسدود شدن مجاری شیر

برخی از علائمی که نشان می‌دهد شما ممکن است یک مجرای شیر مسدودشده داشته باشید شامل موارد زیر است:

• وجود یک قرمزی در سینه
• یک تودۀ سفت حساس به لمس در سینه
• یک نقطۀ بسیار دردناک در سینه
• احساس داغی یا ورم سینه و بهبود آن پس از شیردهی

احساس درد، بی‌حالی و تب نیز می‌تواند نشانۀ آن باشد که مجرای مسدود شما عفونی شده، که لازم است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.

راهکار‌های برطرف کردن انسداد مجرای شیر

شیردهی از سینه‌ای با مجرای مسدود ممکن است دردناک باشد، اما شیردهی مکرر برای تخلیۀ کامل سینه، از این ناراحتی کم می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. هنگامی که مجرای شیر باز شد، آن ناحیه باز هم ممکن است به مدت یا یک هفته یا بیشتر قرمز یا دردناک بماند. برخی از راهکارها و راهنمایی‌های مناسب برای کمک به رفع این مشکل شامل موارد زیر است:

شیردهی را از سینه‌ای شروع کنید که درد می‌کند: اگر این کار خیلی دردناک نیست، بهتر است شیردهی را از سینه‌ای شروع کنید که مجرای مسدود را دارد، زیرا کودک شما در شروع تغذیه با قدرت بیشتری شیر را می‌مکد و این ممکن است به باز شدن انسداد کمک کند. اگر کودک شما آن‌قدر شیر نمی‌خورد که آن سینه تخلیه شود، از یک شیردوش بیمارستانی استفاده کنید یا شیر خود را با دستت بدوشید.

سینۀ دردناک را ماساژ بدهید: کارشناسان توصیه می‌کنند که ناحیۀ دردناک را آرام ماساژ بدهید. ماساژ را از کنار اطراف سینه شروع کنید و بعد به سمت نوک سینه بروید. قرار دادن کمپرس آب گرم قبل از شیردهی نیز می‌تواند به باز کردن مجاری شیر و رفع درد و ورم کمک کند.

وضعیت شیردهی خود را تغییر دهید: اگر از وضعیت گهواره‌ای استفاده می‌کنید، اکنون وضعیت زیر بغل و وضعیت خمیده به پهلو را امتحان کنید. با این کار مطمئن ‌می‌شوید که تمام مجاری شیر تخلیه می‌شود که بسیاری از مادران این کار را بسیار مؤثر می‌دانند. برای انجام این کار، کودک خود را در وضعیت شیردهی قرار دهید و چانۀ او را رو به سمت ناحیۀ دردناک بگیرید، نوک سینه را دهان او بگذارید و شیردهی را شروع کنید. این کار، مکش دهان کودک را به مجرای مسدود معطوف می‌کند.

استراحت کنید: این کار ممکن است با وجود مراقبت از کودک، دشوار یا غیرممکن به نظر برسد، به ‌ویژه اگر شما فرزندان دیگری هم دارید. اما بعد از شیردهی مکرر، استراحت مؤثرترین کاری است که می‌توانید برای رفع این مشکل انجام دهید. برای کمی خواب بیشتر، می‌توانید کودک را با خود به اتاقتان ببرید تا کمی استراحت کنید. یادتان باشد کودک را روی تخت خودتان نخوابانید، تا امکان غلت خوردن شما روی او یا پایین افتادنش از تخت وجود نداشته باشد. همچنین وسایلی را که ممکن است نیاز داشته باشید مانند پوشک، اسباب‌بازی، کتاب و آب را دم ‌دستتان بگذارید و در صورت امکان، بهتر است از کسی بخواهید چند ساعت در روز به شما کمک کند تا بتوانید کمی بیشتر بخوابید.

خوب غذا بخورید و آب بنوشید: برای تقویت سیستم ایمنی بدنتان روی مواد غذایی مغذی و سالم برای پس از زایمان و غذاهای انرژی‌زا برای مادران متمرکز شوید و برای داشتن آب کافی در بدن، مقدار زیادی مایعات بنوشید.

با تأیید پزشک از دارو استفاده کنید: مصرف ایبوپروفن ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. البته قبل از مصرف تمام داروها در دوران شیردهی بهتر است با پزشک خود یا پزشک کودکتان مشورت کنید، حتی اگر دارویی باشد که در دسترس است و نیازی به نسخه ندارد.

کمپرس گرم و سرد را امتحان کنید: برخی از مادران از کمپرس سرد استفاده می‌کنند، درحالی‌که دیگران ترجیح می‌دهند یک کمپرس گرم را برای تخفیف درد و ناراحتی خود استفاده کنند. باید آنها را امتحان کنید که کدام یک تسکین بیشتری به شما می‌دهد. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند قبل از شیردهی از کمپرس گرم و پس از آن از کمپرس سرد استفاده کنید.ask

موارد نیازمند مراجعه به پزشک

اگر پس از امتحان استراحت، کمپرس، ماساژ و شیردهی مکرر به مدت ۲۴ ساعت، سینۀ شما هنوز هم درد می‌کند، با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا برخی علائم می‌تواند نشانۀ عفونتی باشد که نیاز به مصرف دارو دارد. همچنین اگر در هر زمانی دچار تب شده‌اید، لازم است فوراً با پزشکتان تماس بگیرید. احساس درد و بی‌حالی نیز می‌تواند نشانۀ عفونی شدن مجرای مسدود باشد که نیاز به درمان دارد. در صورت درمان نکردن، یک مجرای مسدود در سینه می‌تواند به عفونت پستان یا ماستیت تبدیل شود، پس یادتان باشد در صورت مشاهدۀ علائم گفته‌شده فوراً بهه پزشک مراجعه کنید.

منبع